SEİN VE WERDEN

DİYALEKTİK ZAMANSALSILDIR ve BİR SÜREDİR; DEVRİM GİBİ ADETA

Kausalite/Nedensellik sürekli olmayandır. Nitelik, nedensellik ile, ama süreksizlik içinde oluşur. Nedensellik bir süreksizliğin ifadesi olarak tümdengelimin sonucu olarak tüme varır. Bir şeyi ve esası belirgin kılar. Olmayanı değil görülemeyeni oldurur. Bir şey pek iyi belirgin bir form ve içerikte ortaya çıktığında, onu ortaya çıkaran özellikler sıradanlaşır adeta tesadüflerin buluşması olarak ortaya çıksalar da niteliğin ortaya çıkışını artık önleyemezler. Nitelik bir esas özelliktir ve diyalektik sürenin varlığı içinde yeniden bir başka esasa dönüşmesi kaçınılmaz olarak karşımıza çıkmaktadır. Nedensellik, sırasına göre değil, evrimleşerek gelişen düşünsel durum ile hareketi belirleyen eylemler yan yana gelince bütün agregatlar/parçalar bütünsel olgunun değişim ve dönüşümüne maruz kalarak diyalektik süre ve sürenin daim ve sonsuz olduğu aşikardır.

İnsanı süreksiz bir davranışa götürecek olan salt ve sadece bir değişim olayı değildir. Onu bir yerden başka bir olaya sürükleyecek şey/durum var olamayanın hayalinde oluşan yokluktan bir sıçramanın vuku bulaması için, nedenselliğin ertelenemez olduğunu kabul etmekten geçiyor. Davranış, tutum ve fikir beyan etmek ve eyleme geçmek için nedensellik faktörünü göz ardı edemezsiniz. Nedenselliği askıya almak, eylemi geçiştirmektir. Estetik sanatın gelişimine sebep olan nedensellik askıya alındığında müzik yapma eyleminin ertelendiğinni veya felsefe yapma nedenini askıya aldığınızda felsefe yapma gereğini ve eylemini de ertelemiş olursunuz. Felsefe yoksunluğunun yokluk hali psikolojik bir vaka olarak ertelenmiş bir eylem olarak nedensellik gerekçesinin olmayışına ve göz ardı edilen felsefi eylem gerçeğini ortadan kaldırıyor.

Peki bu ahvalde olan olumsuz /negatif olan niteliksel durum da nitelikli bir devrim veya değişim söz konusu olabilir mi? Elbette esası olan diyalektik mekanizmayı görmek: kendi içinde parçalara bölünen güç ve kuvvetler bir tüme varımı oluşturamamaları diyalektik durumun en güçlü negasyonu/yokluğu yaşar hale gelirler. Bu bağlamdaki tüme varım yokluğun tümevarımıdır. Yani tümevarım negatif diyalektik mesele içinde varlığını sürdüre gelir.

Zaman süreklidir, a priori bir esas içinde sürekli olan zamandır. Süre ise süreksizdir. Sürenin varlığı ve belirlenişi her tür müdahaleye açık olarak var olur. Devrim bir süre içinde oluşur ve bu birçok faktörün bir araya gelmesi ile onu harekete geçiren güç ve kuvvetlerin niteliksel nedensellikleri erteleyip ertelememelerine bağlıdır.

Hegel ci diyalektik devrimin cebiridir. Cebir bir diyalektik olgudur. Eğitimde yerini daha kuvvetli bir şekilde almalıdır. Diyalektik düşün meselesi bir işlemi gibidir, cebir işlemi. Marksist felsefenin canlı ruhu olarak diyalektik, felsefi düşünümün anahtarıdır. Hatta büyük şairlerimiz Nazım Hikmet ve Can Yücel estetik sanatın ve estetik dilin üretken hali içinde diyalektik metodun anlam ve yeri kaçınılmaz olarak büyüleyici bir yer tutmaktadır.

Diyalektik bazen pek anlaşılmazsa de bu kavram üzerinde ki tartışmalar süreklidir ve süreksiz niteliğin içinde süreksiz olan tek ve yegane olgudur. Bir bakıma diyalektik doğruya ulaşabilmek için yürütülen aklın bir türevidir. Nesnel koşulları görerek, zıtları ve zıtların ‘birlik ve beraberliğini’ oluşturan zorunluluk hali ile ayrışım ve nedensellik faktörlerin yol açtığı- “her şey değişir ve dönüşür ilkesi ile her şey hareket halindedir” derken – çelişkileri çözümleme yetisinde analize etmek, sürece ve sürenin içinde aktif rol almak gayri ihtiyari bir önerme olarak karşımıza çıkmaktadır.

1917 ve 1923 devrimlerinde de bu ilkesel kriter söz konusudur.. Değişimin zamansal a prioriden çok, somut sürenin ve sürecin analizesi ile mümkün olmuştur; her iki devrim süreci, somut eylemlerin süresinde/ içinde oluşmuş, diyalektik sürenin sonuçlu ve olumlu devrimleridir.

Olumsuz olanın değişimi süreksizdir, tıpkı bir ton ağırlığında olan kumun içinde süreksiz olan birkaç tane çakıl taşın ayıklanması gibi, devrimde bir çakıl taşının süzülerek yüzeye çıkarılıp yeni bir yer edinmesi, toplumun yüzeyine çıkan yeni durum ve olgu olarak, bir hareketi, analizi ivedilikle gerekli kılmaktadır.

Dolaysıyla kum süreklidir ve daimdir ama içindeki birkaç çakıl taşı ise süreksizidir. En kaçınılmaz olan zorunluluk ve nedensellik bu çakıl taşlarına ulaşmaktır.