Akıl kendisini mutlak görür ve geçici bir zenginliktir, ancak iyi bir skeptizm eleştirir, dağıtır ve kabalaşmış /vulger dogmatizmi ise yerle bir eder. (Glockner 1. Cilt eserinden).
Doğa Determinizmi
Mekanizma ve Determinizmin ortak bir özelliği vardır: Bu ortak özellik objektif bir veriyi gösterdiği gibi salt bir objektif durumdan bahsetmek her an mümkün olmamaktadır. Determinizm bütünsel belirlemeciliğin bir toplamı olarak bir erekselliği ve faaliyeti zorunlu kılar ve insan faaliyetinin hareket ekseninden bütüncül bir determinist durum söz konusudur. Pratik tutumdan ötürü sağlanmış bütünsellik, gerçek olanın en yalın hali olan determinist belirlemeciliğin bir unsuru ve insani faaliyetin gerçeği olarak görülür özelliği- ve esasıdır.
Böylesi bir determinizm absolut/mutlak olamaz, ancak göreceli olabilir. Çünkü insan faktörü ile buluşan determinist mekanizma insan faaliyetinin sonucu ve onun ereksellik unsuru ile buluşur. Bu buluşma yeni düşünce üretimini beraberinde getirirken, onun nedensellik olgularını da açığa çıkarır. Bir bakıma yeni gözlem, hipotez ve teori süreçlerini birbirleri ile bağlantı içinde olan korrelatif bir analoji oluştururlar.
Her ürün oluşum süreçlerinde farklı bir çeşitlilik arz eden bir bağlamda üretilirken, ürünün ortaya çıkışı için kullanılan araç ve gereçler sübjektif olabileceği gibi aynı oranda determinist bütünsellikte objektif de olabilir. Doğadan bağımsız olan araç ve gereçler üretim biçim ve unsurunu belirlerken üretim ilişkisinin canlı tanığı olan insan olmak /sein ile werden olmakta olana dönüşen insanın pek farklı halleri –sendikacı, emekçi, proleter veya patron olmanın olmakta olanın üretim ilişkisinin determinizmini belirlerlerken, insanın ürettiği her ürün ve ürünün karşılığı olan cisimler sadece doğaya dönük değil ama aynı zamanda insana ve toplumsal ilişkiye dönük işlevsel determinizmin canlı hareketi olarak karşımıza çıkarlar. Bir bakıma hem soyut ve hem de somut dur. Zira somut dur, çünkü var olan materyalın yalın hali ile insan faaliyeti ile buluşan materyalin yeni bir devinime girmesi ve yeni bir anlam kazanmasıdır. Soyut hali ise materyalin ürüne dönüştürülen taslak ve grafiksel tasarımların düşünsel süreçlerden geçmesidir.
Doğada doğanın karşılığı insana açık ve insana dönüktür. Dolaysıyla insan kültürleşmiş bir varlık da olsa, doğadan bağımsız olamaz zira ve hatta uzaydan da bağımsız olan değildir. Çünkü insan üreten bir kültürel varlık olarak, ürettiği her şey ve yediği ve yiyebilmek için oluşturduğu veya kültürleştirdiği canlı tür bir bitkiyi, bir sebze olarak üretip kültürleştiriyorsa insan doğaya dönüktür , doğa da insana.
Bütün kültürel ürünler ve her tür ürün bir ürünler dünyasını açıklarken bir bütünsel enstrümantı betimler. İnsan, bu teknik ve araçlardan bağımsız düşünülemez.
Nedenselliğin sıralamasında determinizm insandan insan hareket eder ve insanla bitim noktasına gelir. Fiziksel determinizm; doğada olan insanın tamamıdır. Diyalektik anlamda anlaşılması gereken bir anlayış olarak bu önermeyi önermek istiyorum. Her determinizmde olan objektif durum, insan faaliyetinin uyumu içinde var olan, doğanın esası ve fiziği içinde gelişen, doğa yasalarının içkinliğinde zincirleme reaksiyonun bağında oluşandır.
Author Profile
Latest entries
- Yazarlar28/06/2024İnsana içkin, ancak transendental/ A priori kavramların insan için umut veya umutsuzluğu
- Yazarlar21/06/2024Bilinçdışının gizemi ve cazibesi ile hazzın determinist özelliğinde emek-işin ontolojik kriteri
- Yazarlar13/06/2024İnsan oluşumunun diyalektiği ile doğa determinizmi üzerine bir söylem/diskurs-2
- Yazarlar06/06/2024İnsan oluşumunun diyalektiği ile doğa determinizmi üzerine bir söylem/Diskurs